O san Xoán de Louredo 2020
Vaise achegando a data de iniciar a novena e celebrar a festa de san Xoán bautista, titular da parroquia de Louredo, pertencente ó arciprestado de Ribadavia, diocese de Ourense. Un santo do que se fala con cariño e de quen non se menta milagre especial, rompendo esa inútil costume de "chulear" de patrono, magnificando situacións persoais e póndoo por riba doutros. De seguro, máis dunha vez escoitamos: o noso santo é ben milagreiro, ou, é máis avogoso co voso... En fin, detalles que entendes, pero que están demais, a menos que medie o bo humor e a comprensión. O dito, que nin fai falta e non atoparedes quen vos enfrente o noso san Xoán ó voso.
Inda
non me comentaron como van facer este ano de pandemia ca novena e
festa, así que quedamos pendentes do que crego e pobo me acheguen. Tamén
é verdade que faltan uns cantos días, así que podiamos aproveitar para
repasar o que hai por aí publicado e, se vos animades, recolleitar
recordos e vellas fotos. Porque dicir, hai moito que dicir inda: orixe
das imaxes do santo, ano de restauración, se algunha vez procesionaron a
maior, patrono da vella capela, se saía lagunha outra vez no ano, se se
celebraba tamén o 29 de agosto (con ou sen novena)... Non tendes máis
que escribirme ou contarme o que recordedes.
A novena
O san Xoán de Louredo é o Precursor, o bautista, e celébrase o seu nacemento. É o 24 de xuño. Houbo anos que se celebrou o seu martirio, o 29 de agosto. E ata me parece recordar que esta segunda festa foi con novena algún ano, estando don Delmiro como párroco. Outras veces, xa con don José Ramón presidindo, celebrouse misa cantada. Pero non recordo que houbese novena nestes anos. É de recordar que san Xoán ten o honor de dúas celebracións: a do nacemento na carne e a do celestial, cousa que non sucede na liturxia católica, fóra da Virxe e Xesús. Son festas que van asociadas á luz solar: en xuño, cos días máis longos do ano, mentres que en agosto xa van as horas de luz baixando. "Xa se lles nota ós días", din os maiores, sinalando que as noites van ocupando máis tempo.
Ben, antes da festa hai unha preparación de nove días, a novena. Celébrase a misa e rézase a novena ó rematar. A novena ten dúas oracións que se repiten tódolos días: ó inicio da mesma e ó final. No medio, unha meditación diferente cada día, que remata cunha petición de axuda ó santo patrono. Ben se ve que é filla da súa época, nas expresións, na repetición de pedir, pedir e pedir, "obrigando" ó santo a escoitarnos, mais tamén se pide ó fiel que se humille, que se rebaixe, que non queira aparentar diante do patrono e de Deus. Sería imitar ó mesmo san Xoán: facerse pequeno para que Cristo medre.
Ata hai poucos anos, consideraba esta novena como unha obra única, xa que pola contorna non sei doutra igual, nin tampouco atopei copia en Betel, a librería relixiosa diocesana. Pero ultimamente, fun atopando cada vez máis material interesante. Para poder estar ó día, realizo unha nova busca, para poder ter novas perspectivas, antes da festa deste 2020.
A primeira sorpresa é atopar, máis ou menos igual, inda que hai versións, a oración que inicia a novena ("Gloriosísimo san Juan bautista, precursor de mi Señor Jesucristo, lucero hermoso"...) en diferentes lugares da rede. Uns están referidos á oración en xeral, outros a rezos dirixidos ó Precursor e ata o atopamos, pásmense!, en lugares relacionados ca maxia. Tamén hai unha parroquia arxentina que a ten colgada na súa páxina de Facebook. E aparece no programa de festas de 2018 do distrito de Mazamari.
A terceira sorpresa é que contamos cun exemplar físico no catálogo da Biblioteca Nacional, situado en Alcalá. Só un. Por eso pedín un presuposto pola súa dixitalización. Desta maneira, poderemos ver se ten algo que ver, ou non ca nosa edición.
O
himno a san Xoán é obra de dous sacerdotes, afillados do falecido
párroco, e veciño, de Louredo, don Esteban Viso Rodríguez. Antes deles
cantábase outro. Polo pouco que recordaba a "tía" Marina, dos Veciños
(Louredo), e que me foi contando unha tarde, parecen que cantaban 'Los
gozos a san Juan bautista', cuxa letra aparece ó final da nosa novena e
da consultada en Uruguay. Sen embargo, sendo curioso e único na zona, o
himno actual non é completamente orixinal ou, alomenos, ten un párrafo
moi parecido a outro himno, localizado fóra de Galicia. En concreto,
estou falando do himno a san José
da parroquia de santa Inés, na Ribera de Arlanza, Burgos. Ambos cantos
teñen un similarísimo inicio e fin, ademais de estructura. Ese párrafo
inicial-final cántase nos mesmos momentos. No medio, dúas estrofas a san
José, mentres que eu transcribín nunha sola a san Juan. Pero,
claramente, precisa unha reestructuración, xa que a min só me interesaba
recoller a letra, sen preocuparme da súa métrica. Así vemos, que
comezan e rematan practicamente igual, con estrofas centrais que difiren
completamente. Estou en contacto con que recolleu o de san José, para
ver se podemos comparar datas de composición e música. Nun primeiro
vistazo, parece que colleron o himno e adaptaron parte. Pero é que inda
hai outro canto, recopilado polos Misioneros de Cristo Rey, que recolle
ese mesmo inicio e unha estrofa similar ó cantado en santa Inés (ten
máis estrofas este dos Misioneros e podemos consultar letra e partitura en pdf)
Fotos comentadas
Coloco unhas poucas fotos, recollidas dos meus albums de Facebook para coñecer e ver un tanto en contexto e acción o referente á novena e festa doutros anos.
1. Comparativa entre os himnos citados antes
O prometido é débeda. Aquí vai a comparativa entre a letra do himno a san José da parroquia de santa Inés, na Ribeira de Arlanza, Burgos, e a de san Xoán de Louredo, Ourense. No aire queda a pregunta pola orixe de ambas as letras, a posibilidade dunha fonte común, dalgunha vella oración que se adaptou, de que os autores fosen coñecidos ou que alguén copiase e adaptase a intro. Agradécense achegas. De momento, eu xa estou en comunicación con quen publicou esta letra, nun precioso acto de recuperación de memoria popular.
2. Un momento da procesión e letra dunha oración
Último rezo propio diario da novena a san Juan bautista, conforme se lle reza en Louredo, parroquia do arciprestado de Ribadavia. A foto foi da procesión do seu día de festa no 2019, na parada que se fixo na praza de O Cazapedo. Alí incensouse a imaxe, pedíuselle polos necesitados, cantóuselle e continuou a procesión en silencio.
3. Unha estampa
Xa
ten uns anos, non recordo cando se imprimiron, pero aquí está unha
estampa ca oración colecta da solemnidade de san Xoán bautista.
Corresponde a foto á imaxe do altar maior da igrexa parroquial. Esta
grande imaxe está fixa todo o ano, sendo unha menor a que se saca
en procesión e se pon nun lugar visible do presbiterio durante a novena.
Hai certas similitudes entre ambas: na pose, no cordeiro pequecho ó
lado e, parte, na vestidura, sendo a pequena máis humilde e reducíndose á
pel de ovella co cordel como cinto.
4. Imaxe en procesión co milleiro e o racimo
Traio unha foto de procesión da festa do san Xoán 2008 no que se ve un e se descubre o racimo de uvas. Ambas ofrendas son uns símbolos preciosos do traballo do campo e do alimento para vivir. "Con pan e viño faise o camiño", non si? E se é día do san Xoán bautista, con cordeiro e arroz con leite, que eran o prato e o postre tradicionais dese día. A procesión sae antes da "Misa maior", baixa pola Torre, cruza o Cazapedo e tira po Regueiro. Entra nos Diestros e da 1, ou eran 3?, volta arredor da igrexa. Solían poxarse as andas do santo na porta maior do templo. Agora non sei, mais con don Delmiro, q.e.p.d, celebrábase unha Misa a eso das 9 da mañá, "para as cociñeiras", por se non podian ir despois, a mediodía.
Comentarios
Publicar un comentario